Wat piekeren met de nazomer te maken heeft
De Chinese vijf elementen zijn Aarde, Metaal, Water, Hout en Vuur. Dat is ook hun volgorde op een cirkel van bijvoorbeeld een dag of een jaar. Water staat dan voor de nacht of de winter, Vuur staat voor het middaguur of de zomer.
Persoonlijk geef ik de voorkeur aan een meer originele weergave van het model van de vijf elementen, waarbij Aarde in het centrum staat, Vuur in het zuiden, Water in het noorden, en Hout en Metaal ook tegenover elkaar in respectievelijk het oosten en het westen. Aarde komt namelijk overal voor waar het ene element overgaat in het andere, niet alleen tussen zomer en herfst. Aarde zorgt dus op vier plekken voor harmonie en balans.
Nazomer
Maar goed, Aarde wordt over het algemeen gezien als de nazomer. Elk van die elementen kent een Yin en een Yang orgaan. Voor de Chinezen zijn de Yin organen het meest belangrijk. Bij Aarde is dat de milt. Even voor de helderheid: wanneer Chinezen het over de organen hebben dan bedoelen ze niet die fysieke dingen die in je lichaam zitten, maar ze hebben het over de functie in je lichaam. In mijn beschrijvingen gebruik ik de naam van het orgaan met een hoofdletter, zodat je je als lezer realiseert dat ik het niet over die lap vlees in je lichaam heb, maar over de functie.
De Milt is een fantastisch mooi orgaan. Samen met het bijbehorende Yang orgaan – de Maag – is de Milt verantwoordelijk voor vertering. Ook de alvleesklier hoort bij het element Aarde. We hebben het qua vertering niet alleen over de spijsvertering, over het eten, maar ook over alle mentale, psychische en emotionele rommel die we voor onze kiezen krijgen. Als je kijkt naar hoe wij leven, onze moderne levensstijl, dan snap je dat de Milt het zwaar heeft. Ik durf gerust te stellen dat iedereen wel last heeft van Milt in onbalans.
In de Traditionele Chinese Geneeskunde (Traditional Chinese Medicine – kortweg TCM) wordt gesproken over een Milt tekort, een tekort aan Milt-energie. Niet voor niets zal een goed therapeut op de eerste plaats beginnen met het element Aarde. Ook al omdat Aarde alles met voeding te maken heeft. Een Chinees arts zal altijd eerst de voeding op orde brengen. Zonder die eerste stap heeft geen enkele therapie echt zin.
Vertering
Een westerling kijkt wellicht raar op van het feit dat de Chinezen de Milt de functie van vertering toedichten. In de westerse geneeskunde is de milt een onderdeel van het immuunsysteem. Het is het orgaan waar oude rode bloedcellen worden gerecycled en waar bloedplaatjes en witte bloedcellen worden opgeslagen. Het orgaan zit aan de linkerkant van je lichaam net onder je ribben, naast de maag. Een mens kan leven zonder milt. Maar het ontbreken van een milt heeft consequenties voor je immuunsysteem.
Volgens de Chinezen heeft de Milt een hele reeks van verantwoordelijkheden. Ik zet ze graag even voor je op een rijtje. De Milt controleert je bloed. Het orgaan fabriceert je bloed en de Milt Qi zorgt er voor dat je bloed in de aderen blijft. Wanneer je Milt Qi zwak is krijg je gauw blauwe plekken en zul je ook andere bloed-problemen hebben.
De Milt controleert je spieren en de vier ledematen. Voedingsstoffen worden naar je spieren en weefsels getransporteerd. Wanneer de Milt zwak is heb je problemen met spieren, met je armen en benen. De Milt is verantwoordelijk voor transport en transformatie in je lichaam. Voedingsstoffen uit je eten en drinken worden ingenomen, verwerkt en gedistribueerd. De Milt neemt die voedingsstoffen en creëert Qi en bloed.
Goed kauwen
Van Kooten en De Bie wisten het al: goed kauwen is belangrijk. Kauwen is belangrijk voor het goed functioneren van de Milt. De Milt opent zich in de mond en manifesteert zich in de lippen. Rode, vochtige, levendige lippen zijn een indicatie voor een gezonde Milt.
Dan is de Milt ook verantwoordelijk voor… ja, heel vaak loop ik aan tegen dingen die moeilijk te vertalen zijn. Van Chinees naar Engels is vaak al een dingetje, maar het Nederlands blijkt toch vaak een wat armoedige taal. De Milt is verantwoordelijk voor de Oprechte Qi. Daarmee bedoel ik niet de eerlijke Qi, maar oprecht zoals in het Engelse upright. Upright Qi. De Qi die je overeind houdt, die je lichaam recht houdt. Die is specifiek de kracht die tegenwicht biedt aan de zwaartekracht, daar waar het gaat om het op zijn plek houden van dingen, met name je organen. Dit is heel belangrijk. Zonder gezonde ‘oprechte Qi’ zakken je organen naar je onderbuik. We zien dan allerhande verzakkingen optreden en ook bijvoorbeeld aambeien.
In de TCM heeft elk orgaan een eigen ‘spirit’, een eigen unieke geest. De geest van de Milt heet Yi. De Milt wordt rechtstreeks gerelateerd aan ons denkvermogen. Hoe goed we onze gedachten managen, hoe goed we ons kunnen concentreren en focussen, hoe goed ons onderscheidingsvermogen is en hoe goed we intentie kunnen vormen, het is allemaal gerelateerd aan de kracht van onze Milt.
De Milt hoort dus bij het element Aarde. Er zijn allerlei verbanden. Aarde is verbonden met de kleur geel, met de smaak zoet, met de emotie zorgen, piekeren. Aarde heeft alles te maken met gronden, met goed geworteld zijn.
Voeding
De smaak die bij de Milt hoort is zoet. De Milt kan in balans worden gebracht door zoete voeding. Maar teveel zoet verstoort juist de Milt. Zoals in alle dingen: balans is de sleutel. De Milt houdt van warm en droog, dus vermijd koude voeding als je problemen hebt met je spijsvertering. En, zoals je hierboven al hebt kunnen lezen, goed kauwen helpt je Milt-energie enorm.
Een beknopte greep uit de voeding die goed is voor je Milt: gierst, maïs, wortel, kool, pompoen, snijboon, tofu, zoete aardappel, rijst, erwt, kastanje, hazelnoot en abrikoos.
In de late zomer is het verstandig om gerechten te bereiden met een minimum aan kruiden, om de Milt te ondersteunen. De Milt is constant overbelast. Door de dingen die we eten. Door de vele prikkels waaraan we bloot staan. Daarom is het zinvol om eenvoudige gerechten te bereiden, met minder verschillende ingrediënten, en verleng de kooktijd ook een beetje. Dan is er minder Milt-energie nodig voor de vertering.
Diagnostiek
Mensen bij wie de Milt-energie in balans is zijn sterk, praktisch en hebben veel verantwoordelijkheidsgevoel. Ze zorgen goed voor zichzelf en voor anderen. Ze hebben een gezonde eetlust en een sterk spijsverteringssysteem. Ook hebben ze vaak sterke spieren en zijn ze goed geworteld. Ze zijn ordentelijk, voorzichtig, creatief en hebben een rijke fantasie.
Wanneer onbalans van de Milt optreedt kunnen symptomen optreden als mentale en fysieke vermoeidheid, diarree en een gevoel van ‘vastzitten’, alsof je niet meer in beweging kunt komen. Vaak genoeg gaat het ook gepaard met misselijkheid, geringe eetlust, verminderde smaak, een opgeblazen gevoel in de buik. Het kan zijn dat je worstelt met overgewicht, terwijl je niet meer bent gaan eten. Vaak zie je dan ook dat iemand wat rommeliger wordt, qua uiterlijk ook, en bijvoorbeeld zich omringt met steeds meer onnutte spullen.
Je leidende element
Je hebt natuurlijk alle vijf de elementen in jou. Wanneer je bepaalde zaken leest over een specifiek element herken je misschien dingen in jezelf. Hoe je bent. Hoe je denkt. Ik heb al eens een artikel gepubliceerd over je leidende element (https://www.maxtack.nl/jouw-leidende-element/). Dat gaat over het element dat het sterkst in jou aanwezig is. Waarom dat belangrijk is? Omdat dat je kracht is, maar tegelijk ook je zwakke plek. Hoe weet je of Aarde jouw leidende element is? Mensen met veel Aarde-energie zijn vaak zorgend van aard. Ze komen veelal terecht in zorgende beroepen, en zijn types die zich vaak zorgen maken, een neiging hebben tot veel piekeren. En zoals je hierboven hebt kunnen lezen, ze houden van zoet, zijn altijd op zoek naar harmonie en ze zijn goed geworteld.