Hoofdpijn

Dit wordt een wat langer artikel. En eigenlijk zou je boeken vol kunnen schrijven over het onderwerp hoofdpijn. Maar ik beperk me, en ga proberen te vertellen hoe de Chinezen naar hoofdpijn kijken, hoe de Traditionele Chinese geneeskunde daar mee omgaat. Waarom dat interessant is? Omdat de Chinezen zich bezig houden met gezondheidszorg, niet zoals wij hier met ziekenzorg, en omdat ze niet aan symptoombestrijding doen maar de oorzaak aanpakken. En mocht je nog niet weten hoe een traditioneel Chinees arts werkt: hij geeft neemt je voeding onder de loep, evenals je leefstijl, hij geeft je lichaamsoefeningen, behandelt je energetisch en schrijft kruiden voor. In dit artikel beperk ik me tot kruiden. Mijn kruiden zijn essentiële oliën. Van een specifiek merk. Omdat deze puur zijn, niet vervuild, niet verdund. De pure kracht van de natuur in een flesje.

Als je hoofdpijn hebt, en daar van af wilt, dan is het verstandig om dit artikel te lezen. In ons moderne, hectische leven lijdt een toenemend aantal mensen aan hoofdpijn. De westerse arts geeft een pilletje. Mocht dat pilletje niet helpen, dan is er een ander pilletje. Als dat ook niet werkt dan volgen wat onderzoeken, en weer… pilletjes.
De Chinezen kijken er anders naar. Hoofdpijn is een symptoom. De oorzaak van de hoofdpijn hoeft niet in het hoofd te zitten. Je zou kunnen zeggen: hoofdpijnen zijn heel persoonlijk. Ieders leven is anders, en bij het opsporen van de oorzaak zouden alle facetten van iemands leven onder de loep moeten worden genomen, zéker als ze chronisch zijn of vaker voorkomen, zoals migraine, traumatische hoofdpijn of neurovasculaire hoofdpijn. Deze hoofdpijnen kunnen niet simpel met een pilletje worden verholpen. Je snapt dat een goede diagnose niet eenvoudig is. Toch probeer ik in dit artikel wat zaken aan te reiken die je daarbij hopelijk kunnen helpen. Jij kent je eigen hoofdpijn tenslotte als geen ander.

In de TCM (Traditional Chinese Medicine) wordt hoofdpijn omschreven als ‘de samenvloeiïng van Yang’, of ‘de verblijfplaats van lucide Yang’. Daarmee willen ze zeggen dat het hoofd nauw verbonden is met andere delen van het lichaam en dat alle organen het hoofd als het ware voeden. Je hoofd is verbonden met je organen via meridianen en staat via lichaamsopeningen in direct contact met het externe. Externe en interne zaken kunnen je energiestroom belemmeren en daardoor hoofdpijn veroorzaken. Je kunt je voorstellen dat we het dan hebben over een enorme veelheid aan mogelijke oorzaken. Hoofdpijn goed diagnosticeren is dan ook een hele kunst.
Ik zal hier een aantal oorzaken van hoofdpijn vanuit TCM-oogpunt noemen en de behandeling kort beschrijven: migraine, supraorbitale hoofdpijn (net boven de ogen), opzwellend gevoel in het hoofd, zwaar hoofd, menstruatie-hoofdpijn en zwangerschapshoofdpijn.

Migraine
Migraine is volgens de westerse geneeskunde een terugkerend hoofdpijn met onbekende oorzaak. Typisch voor migraine is pijn aan een kant van het hoofd, pulserend of kloppend, gemiddeld tot heftig in sterkte. De pijn wordt erger bij activiteit en gaat vaak gepaard met symptomen als misselijkheid, overgeven, overgevoeligheid voor licht of geluid. Men denkt over het algemeen dat het gaat om een neurovasculair disfunctioneren dat wordt veroorzaakt door stress, vermoeidheid, slapeloosheid, menstruatie of weersverandering.

De TCM omschrijft als oorzaak voor migraine een invasie van Wind en Vuur, waardoor meridianen geblokkeerd raken en de stroom van bloed en energie in het hoofd verstoord raakt. Een slecht functionerende Lever-energie speelt hierbij een belangrijke rol. De TCM-behandeling zet dus in op het tot rust brengen van de lever en het deblokkeren van de meridianen. Je zou voor jezelf verder moeten graven om heel gericht de behandeling te kunnen kiezen. Ik geef hiervoor wat voorbeelden.

• Opzwellend of pulserende pijn aan een kant van het hoofd, vergezeld gaand met emotionele depressie, benauwdheid op de borst en geregelde oprispingen. In dit geval zou de lever moeten worden verzacht, stagnatie worden opgeheven en energie gereguleerd. De Chinezen omschrijven dit als ‘stagnatie van Lever Qi’.
• Opzwellende pijn in het hoofd, met duizeligheid, troebel zicht, oorsuizen, geïrriteerdheid, slapeloosheid, droge mond en rood gezicht. De lever moet worden gekalmeerd, Yang moet worden onderdrukt en Yin gevoed. In de TCM wordt dit ‘hyperactiviteit van Lever Yang’ genoemd.
• Aanhoudende hoofdpijn, prikkende of pulserende pijn in combinatie met vergeetachtigheid en hartkloppingen. De oplossing ligt in het activeren van het bloed, het deblokkeren van energiekanalen en het stoppen van de pijn. In de TCM wordt deze variant omschreven als ‘Bloed-stasis die de energiekanalen belemmert’.
• Hoofdpijn die voelt als een strakke band om het hoofd, zwaar, gepaard gaand met opgezwollen gevoel in borst in bovenbuik, misselijkheid en overgeven, overmatig sputum, buikpijn die baat heeft bij warmte, koude handen en voeten, gebrek aan eetlust en vermoeidheid. De TCM-oplossing schuilt in het verwarmen van de middelste brander en het terugbrengen van een normale energiestroom, het elimineren van damp en het oplossen van slijm. Ze omschrijven dit type hoofdpijn als ‘vasthouden van koude en statische vloeistof’.

Hoofdpijn boven de ogen
De pijn zit boven de wenkbrauwen. Het kan eenzijdig zijn of aan twee kanten, of zich verspreiden over het hele voorhoofd. Volgens de TCM is dit het gevolg van een invasie van Wind en Hitte pathogenen of Wind pathogenen met stasis. Slecht functioneren van de maag- en galblaasmeridianen speelt hierbij een belangrijke rol. Ik geef weer enkele voorbeelden.

• Pijn boven de wenkbrauw of opzwellend gevoel in het voorhoofd, rode of tranende ogen, overgevoeligheid voor licht. Er kunnen ook externe symptomen zijn zoals koorts en een aversie tegen wind. Hierbij hoort ook een rode punt van de tong en een dunne gele coating van de tong, alsmede een vloeiende en snelle polsslag. De TCM oplossing is het bedrijven van de wind en het opruimen van de hitte. De Chinezen noemen dit een ‘invasie van Wind-Hitte’.
• Stekende of prikkende pijn boven de wenkbrauw, overgevoeligheid voor licht, de pijn wordt erger door drukken, De tong is donkerpaars of heeft paarse vlekken, en de pols is strak en aarzelend. Hier zou hoofdtrauma uit het verleden ook een rol kunnen spelen. Dit wordt ‘door Wind-stasis geblokkeerde energiekanalen’ genoemd en de oplossing schuilt in het verdrijven van de wind, het activeren van bloed en het stoppen van pijn.

Opgezwollen gevoel in het hoofd
Heb je een opgezwollen gevoel in je hoofd? Lijkt het alsof je schedel gaat splijten? Dit komt veel voor. In de TCM is dit het gevolg van een overvloedige stroom van bloed en energie naar het hoofd, waardoor plaatselijk stagnatie kan optreden, waardoor de energiekanalen verstoord raken. Vaak voorkomende varianten zijn:

• Gezwollen gevoel, het idee dat je hoofd splijt, in combinatie met koorts, niet goed tegen wind kunnen, dorst, rood gezicht, bloeddoorlopen ogen, een rode tong met gele coating, een vloeiende en snelle pols. Een invasie van Wind-Hitte, op te lossen door de wind te bedrijven en de hitte op te klaren.
• Een opgezwollen gevoel in je hoofd, met duizeligheid, oorsuizen, tintelende of verdoofd voelende handen of voeten, slapeloosheid, lendepijn, zwakke knieën, rood gezicht, een rode tong met gele coating, strakke en snelle pols. De symptomen worden erger bij vermoeidheid of emotionele stress. De oplossing schuilt in het kalmeren van de lever, het onderdrukken van de Yang en het voeden van nieren en lever. Het wordt omschreven als ‘opkomende Lever-Yang’.
• Een opgezwollen gevoel in je hoofd, of eigenlijk erger nog: dat je hoofd splijt, gepaard gaande met bloeddoorlopen ogen, een bittere smaak in de mond, ongemak in het lagere deel van de borstkas, snel geïrriteerd, door heftige dromen verstoorde slaap, rode tong met gele, vettige coating, strakke en snelle pols, dat wordt ‘opvlammen van Lever-Vuur’ genoemd. Als oplossing geldt: zuiver het lever Vuur, ruim de Hitte op en elimineer damp.

Zwaar hoofd
Mensen met hoofdpijn omschrijven dat soms als een zwaar hoofd, een zwaar gevoel in het hoofd. Dat wordt vaak als spanningshoofdpijn gezien, of hoofdpijn vanuit de hals. In de TCM wordt ‘damp’ gezien als een belangrijke factor bij deze soort hoofdpijn. Damp maakt troebel en zwaar, verstoord de beweging van energie en leidt tot een trage stroom in de meridianen. Ook onbalans door stagnatie van de lever, disfunctioneren van de middelste brander en onvoldoende opstijgen van lucide Yang kunnen resulteren in een zwaar hoofd.

• Een zwaar hoofd, vermoeidheid, zware ledematen, benauwdheid, gebrek aan eetlust, moeite met plassen, diarree, een witte en vettige coating op de tong zijn symptomen. De klachten nemen toe bij regenachtig weer of hoge luchtvochtigheid. Dit wordt ‘Wind-Damp obstructie’ genoemd en de oplossing schuilt in het verdrijven van wind het elimineren van damp.
• Een zwaar hoofd, of zelfs een opgezwollen gevoel in het hoofd, rood gezicht, heet gevoel in je lichaam, geïrriteerdheid, gebrek aan eetlust, benauwdheid, opgezette maag en buik, weinig urine die ook erg geel is, constipatie, een rode tong met geel-vettige coating duiden op ‘Damp-Hitte irritatie’. Remedie is het opruimen van de hitte en oplossen van de damp.
• Een zwaar hoofd met duizeligheid en je wazig voelen, benauwdheid, maagpijn, overvloedig speeksel, een dikke tong met randafdrukken rond de rand en een wit-vettige coating duidt op ‘Slijm-Damp obstructie’. De oplossing schuilt in het versterken van de milt, het drogen van damp, het oplossen van slijm en het herstel van beweging.
• Zwaar hoofd en duizeligheid, ongemak lager in de borstkas, maagpijn, oprispingen, mentale depressie, een door heftige dromen verstoorde slaap, vergeetachtigheid, matige eetlust en diarree wijzen op ‘stagnatie van de Lever’, zeker als de symptomen toenemen bij emotionele stress. Oplossing: verzacht de lever, reguleer de Qi, harmoniseer de middelste brander.
• Een hardnekkig zwaar hoofd of duizelige, zware en lege gevoelens in het hoofd, gepaard gaande met bleek gezicht, vermoeidheid, kortademigheid, weinig eetlust, diarree en bleke tong duiden op ‘tekort in de middelste brander’. De oplossing: versterken van de middelste brander, bijvullen van de Qi en het bevorderen van het opstijgen van lucide Yang.

Hoofdpijn en menstruatie
Hoofdpijn kan ook hormoongerelateerd zijn. Menstruatie kan leiden tot hoofdpijn die een- of tweezijdig is, kan variëren in duur, gepaard gaat met symptomen als overgeven, gebrek aan eetlust, algehele zwakte en bleekheid. De Chinezen zeggen dat gedurende de menstruatie twee belangrijke energiekanalen uitbundig stromen met Qi en bloed. De buitensporigheid van Qi en bloed in de baarmoeder zorgen voor een tekort in het hoofd, hetgeen zorgt voor zwakte in dat gebied. Pathogenen kunnen daar misbruik van maken en het hoofd ‘aanvallen’. Vrouwen die al Qi en bloed problemen hebben, een hyperactieve lever of een Yin-tekort lopen aanzienlijke kans op hoofdpijn. De TCM behandeling steekt in op het reguleren van Qi en bloed en het deblokkeren van de energiekanalen. Menstruatiehoofdpijn wordt vaak geassocieerd met bloedtekort, lever vuur of bloed stasis.

Hoofdpijn en zwangerschap
Tijdens de zwangerschap zijn hoofdpijnen gebruikelijk. Meestal zijn die onschuldig, gewoon de oorzaak van veranderingen in hormoonniveaus en een toename in bloedvolume en circulatie. Als de hoofdpijnen aanhouden zou ik zeker een arts raadplegen om serieuze problemen voor te zijn.
In de TCM redeneert men als volgt. Veel bloed stroomt naar de baarmoeder, om de foetus te voeden. Het lichaam heeft daardoor een bloed tekort en er is ook een Yin tekort. Hieronder zie je twee voorbeelden van zwangerschapshoofdpijn.

• Tijdens de zwangerschap kan ‘lever hyperactiviteit en bloed tekort’ optreden. Het gevolg: aanhoudende doffe hoofdpijn, duizeligheid, troebel zicht, hartkloppingen, ongemak lager in de borstkas, vuilgele teint, bleke tong en strakke en hele oppervlakkige polsslag. De oplossing: voed het bloed en reinig de lever.
• ‘Yang hyperactiviteit en Yin tekort’ leidt tot regelmatige hoofdpijnen en met een opgezwollen gevoel, duizeligheid, oorsuizen, geïrriteerdheid, rode en droge tong. De pols is strak, oppervlakkig en snel. De oplossing: voed het bloed en onderdruk Yang.

Wanneer je de oorzaak van jouw hoofdpijn op het spoor komt, dan kun je gericht wat dingen doen om je lichaam te helpen het probleem op te lossen. Elk mens beschikt over een enorm zelfhelend vermogen. Soms moet dat worden aangezwengeld. Door bepaalde veranderingen in je leven, door een andere manier van denken, door inzicht te verkrijgen (zoals hopelijk door dit artikel), door voeding of gebruik van kruiden. Essentiële oliën kunnen je lijf uitstekend ondersteunen.