Vijf elementen Qigong Her Yue Wong

Ik ben een groot liefhebber van Vijf elementen series (五行气功). De Chinezen hebben duizenden jaren de natuur en de mens zitten bestuderen en hebben aan de hand van de bevindingen een aantal modellen ontwikkeld aan de hand waarvan je de wereld om je heen kunt verklaren. Die modellen zijn Yin Yang, Wuxing (vijf elementen) en Bagua (acht trigrammen). De vijf elementen zijn heel herkenbaar, en enig inzicht in die elementen kan je leven enorm verrijken. Er wordt ook wel gesproken over de vijf fasen. Eigenlijk is dat een betere naam, omdat het een relatie tussen de verschillende elementen aanduidt.

Grote kleine man

Xie Peiqi (1920 – 2003) was als kind al slim en snel, zo wordt verteld. Hij was het buurjongetje van Men Baozhen, die hem erg aardig vond. Al gauw kreeg Xie de kans om martial arts tot in al zijn finesses te bestuderen. Yin stijl Bagua zoals die aan Men was doorgegeven bestaat uit acht vechtsystemen gebaseerd op acht verschillende dieren. De vechtkunst is helemaal gebaseerd op het Boek der Veranderingen. De basis van het systeem vormt de leeuwenstijl, de hardste stijl, gebaseerd op het Qian trigram. Hierbij vormen de toppen van je vingers steeds het middelpunt van de cirkel. De lengte van de uitgestrekte arm en hand bepalen dus de radius van de cirkel.Volgens de traditie die inmiddels was ontstaan bracht Xie Peiqi vele jaren door bij zijn leraar Men Baozhen en verzorgde hem in zijn laatste jaren. Hij gaf les aan vele studenten, maar eveneens de traditie volgend koos hij slechts één opvolger voor het leren van het gehele systeem. Deze leerling kwam helaas tragisch om het leven in 1985. Daardoor was dr. Xie Peiqi de enige nog levende persoon die het gehele systeem van Yin stijl Bagua kent. Hij maakte zich grote zorgen dat de belangrijke kennis verloren zou gaan en daardoor brak hij met de traditie en probeerde zoveel mogelijk van zijn kennis aan zoveel mogelijk mensen door te geven. Omdat China niet om de hoek ligt, en ik me niet kon veroorloven om voor langere tijd die kant op te gaan, heb ik ook veel aan de boeken en videolessen van dr. Xie gehad. Hij begon om al zijn kennis vast te leggen in boeken en op video, in de hoop dat het systeem zal blijven voortbestaan. Dat is ook hoe ik hem leerde kennen. Samen met mijn goede vriend Carlo Thuvis – die in Rotterdam een sportschool heeft en lesgeeft in onder meer kickboksen en freefight – was ik lang op zoek naar een goede leraar, eentje die daadwerkelijk traditionele kennis had en deze ook wilde delen. In 2003, het jaar dat hij overleed, hadden wij het grote geluk min of meer privé-les te krijgen van deze grote kleine man.

Dr. Xie heeft hard gewerkt om in ieder geval het gehele vechtsysteem door te geven aan zijn leerling He Jinbao. He Jinbao traint sinds 1971 bij dr. Xie. Hij is zeer getalenteerd op het gebied van krijgskunst en wijd zich helemaal aan het ondersteunen van dr. Xie bij het vastleggen van zijn kennis in boeken en op video. Toen dr. Xie in 2003 overleed werd He Jinbao zijn opvolger in het vechtsysteem. Helaas is er voor het uitgebreide gezondheidssysteem niet echt een opvolger. De kennis van dit systeem is nu versnipperd. 

Na de videolessen kun je meer lezen over de vijf elementen.

Beschrijving van de oefeningen

Vooraf
Al je oefeningen zouden moeten beginnen met een kort moment in de Lege Staat meditatie. Ontspan je lichaam, je voeten op schouderbreedte uit elkaar, voeten zijn ook parallel en de billen zijn ontspannen, zodat er een structuur ontstaat waarop je kunt ‘hangen’. Pas ‘Grasping the Earth’ toe. De knieën zijn licht gebogen maar niet voorbij de tenen. De handen hangen langs de zijkanten van het lichaam, de toppen van de middelvingers op hun respectievelijke Fengshi-punten, de ogen moeten gesloten zijn en de punt van de tong moet tegen het gehemelte worden geplaatst. Adem op natuurlijke wijze, dan komen al je systemen tot rust en zinkt de Qi in je Dantian.

Oefening 1 – 罗汉举起青铜瓮 De Luohan houdt de bronzen urn omhoog (AARDE)
Voordat je begint, is het belangrijk om te kunnen visualiseren wat de Bronzen Urn is. In boeddhistische tempels zijn er altijd enorme driepotige bronzen urnen voor het branden van wierook. Ze zijn enorm groot, vaak groter dan een mens, vrij rond van omvang en extreem zwaar. Het idee is dat je de drie benen bovenop je balanceert, één been op elke vuist, het derde op je hoofd.
Maak je handen tot vuisten en plaats ze aan de zijkanten van je lichaam, net onder de zwevende ribben. De ellebogen wijzen recht achter het lichaam en de schouders moeten naar beneden worden gedrukt. Dit is vergelijkbaar met een basishouding die in veel systemen in de krijgskunst wordt toegepast. De voeten staan ​​op schouderbreedte uit elkaar, wat betekent dat je schouders tussen de breedte van je voeten passen.
Dan ontspan je je voeten, enkels, knieën en heupen, waardoor je rustig naar beneden zakt. Hou het comfortabel. Uiteindelijk is het de bedoeling dat je bovenbenen evenwijdig aan de grond zijn. Dit moet rustig worden ontwikkeld. Terwijl het lichaam zakt, gaan de vuisten omhoog voor het lichaam. De bovenarmen eindigen evenwijdig aan de grond, de onderarmen parallel aan elkaar en loodrecht op de grond. Denk aan het enorme gewicht van de bronzen urn, die je op je vuisten en je hoofd in evenwicht houdt.
Deze staande houding wordt de vierkante houding genoemd, omdat het lichaam in een rechte hoek moet staan. De onderarm moet loodrecht op de bovenarm staan, zodat er een rechte hoek ontstaat aan de binnenkant van de elleboog; de bovenarm en het lichaam moeten loodrecht staan, zodat er een rechte hoek ontstaat bij de oksel; het lichaam en de dijen moeten loodrecht staan, zodat er een rechte hoek ontstaat aan de binnenkant van de heup; de dijen en onderbenen moeten loodrecht staan, zodat er een rechte hoek ontstaat aan de binnenkant van de knie; de onderbenen en voeten moeten loodrecht staan, zodat er een rechte hoek ontstaat bij de enkel.
Deze houding is lastig en zwaar. En vaak ontstaat hier iets dat door de Chinezen en ‘eendenrug’ wordt genoemd: de billen worden naar achteren gestoken. Die eendenrug moet je corrigeren, en dat heeft in het westen tot een oceaan van begripsverwarring geleid. Wat je doet: je kantelt je bekken. Het is noodzakelijk om de rug licht afgerond te houden en de billen naar binnen te steken, om een ​​eendenrug te vermijden. Als je de juiste houding van rechte hoeken niet kunt behouden zonder eendenrug, ga dan minder laag staan. Ga naar een hoogte waar je de juiste rug- en bilpositie kunt behouden. Vanuit de juiste positie kun je langzaam naar een diepere houding toewerken.
Afgezien van het isometrische werk van het omhoog houden van de bronzen urn, is het ook belangrijk om als de bronzen urn te worden, zwaar en onbeweeglijk. Je moet isometrisch in alle richtingen duwen, zodat het niet mogelijk is om je armen in welke richting dan ook te duwen of te trekken. Ditzelfde type weerstand moet ook in de voeten worden ontwikkeld, zodat het hele lichaam niet gemakkelijk in elke richting kan worden geduwd of getrokken. Zoals met veel van de staande oefeningen in het krijgskunstsysteem van Yin Style Bagua, zou je de houding niet erg lang moeten kunnen volhouden, omdat je je snel uitgeput voelt. Als je merkt dat je de houding enkele minuten comfortabel kunt vasthouden, oefen je verkeerd. Ga terug en vind de juiste houding en isometrische krachten.
Je eindigt de oefening door weer rustig omhoog te komen; je vuisten zakken en vinden weer hun plaats bij je onderste rib.

Oefening 2 – 保持盘子 Borden vasthouden (METAAL)
De vuisten bevinden zich weer bij je onderste rib. Het oog van de vuist, dat gaatje dat bij de pink is ontstaan, druk je tegen je lichaam. Nogmaals, in deze houding wijzen de ellebogen recht naar achteren en druk je de schouders naar beneden. Je begint met links. De vuist gaat naar voren en gaat open, je handpalm wijst naar de hemel en het is de bedoeling dat hij dat gedurende de hele beweging blijft doen. Dit zal er voor zorgen dat je gewrichten zacht gedraaid worden, hetgeen vaak gebeurt in Qigong. Het heeft een enorm goed effect op je gewrichten, je spieren en pezen. Visualiseer dat er een bord op je handpalm wordt gezet en je mag dat bord natuurlijk niet laten vallen.
Je rechtervuist blijft aan de zijkant van je lichaam. Dit is vooral belangrijk bij deze oefening om blessures aan de buikspieren te voorkomen. De linkerarm gaat in een vloeiende beweging naar links, hou de arm zoveel als mogelijk gestrekt (maar niet overstrekt). Je hand vervolgt de boog naar achteren, waardoor je gedwongen wordt je lichaam te buigen. De hand gaat naar rechts, voor zover mogelijk, de arm beweegt hierdoor over je hoofd heen. En dan komt het moment waarop het risico dat het bord valt het grootst is. Terwijl je hand naar voren gaat. Je slaagt er in om je handpalm omhoog gericht te houden door je schouder achter de arm aan te duwen. Duw dus je schouder naar voren, en vanaf dat moment beweegt de arm vooral omdat je bovenlichaam draait. Je hand spiraalt naar beneden en komt achter je lichaam. Daar draaien de vingers naar voren, je lichaam gaat een beetje aan de kant om de hand in rechte lijn naar voren te bewegen, en dan hangt de hand weer voor je. 
Daar draaien de vingers naar binnen, en vervolgens naar achteren, en de hand zet de terugweg in. Hij gaat langs je lichaam naar achter, waarbij je lichaam weer een beetje plaats maakt om de hand in een rechte lijn naar achteren te kunnen bewegen. Je bovenlichaam draait mee. De beweging van de hand van achteren naar links en naar voren komt uit het draaien van je bovenlichaam. Als de hand voor je is spiraalt hij verder, hij gaat naar rechts en wanneer hij zo ongeveer over je hoofd naar achteren gaat laat je de koppeling met de schouder weer varen. De hand maar een boog naar achteren, naar links, naar voren, en je trekt het weer terug naar je middel. De hand wordt in de laatste beweging weer een ontspannen vuist.
Na de linkerhand volgt de oefening met de rechterhand. Herhaal links en rechts acht maal.
Vanwege de grote mate van buiging in de taille, is het belangrijk om voorzichtig en binnen je grenzen te beginnen. Zodra flexibiliteit in de onderste wervels is verkregen en de spiertonus in de buikspieren is ontwikkeld, kunt u beginnen met het oefenen van de oefening met een grotere boog en strekken. Uiteindelijk zou je een constante aantrekkingskracht van tegenpolen moeten voelen: in welke richting de hand zich ook uitstrekt, de heupen en taille zouden in de tegenovergestelde richting moeten trekken. Het is belangrijk om de uitgestrekte rek in de arm te voelen en naar de tegenovergestelde rek in taille en heupen toe te werken. 
Als je met deze oefening heel ver gevorderd bent, zou je het denkbeeldige bord kunnen vervangen door een echte kom vol water. Voorzichtig!
Herhaal acht maal.

Oefening 3 – 从海底捞月亮 Schep de maan van de bodem van de oceaan (WATER)
Na oefening 2 sta je weer met twee ontspannen vuisten bij je ribben. Bij deze oefening kun je schouderbreed staan, maar je zou ook breder kunnen gaan staan; ongeveer de lengte van je voet voorbij de breedte van je schouders.
We beginnen weer met links. Je linkerhand zwaait naar voren en vervolgens naar links. In die beweging leg je je duim naar binnen, zodat je Laogong-punt wordt afgesloten. Forceer niet! Je handpalm draait een beetje naar achteren, zodat je een lichte spanning in je onderarm voelt. Duw je rechtervoet in de aarde, daardoor gaat je gewicht naar links en in die gewichtsverplaatsing maak je je arm lang. Dan draait de handpalm naar beneden, hij beweegt naar beneden. Hou je gewicht op links. Je hand beweegt langs de vloer naar rechts, verplaats je gewicht ook naar je rechterbeen. Je hand gaat naar rechts omhoog. Als je dan weer recht staat, met je linkerhand rechts, dan gaat je gewicht naar het midden en je hand naar voren, op schouderhoogte. Dan trek je je hand terug naar je middel en het wordt weer een ontspannen vuist.
Visualiseer wanneer je hand langs de vloer beweegt dat hij door water gaat. Voel het water. En wanneer de hand dan aan de andere kant aankomt en hij beweegt weer omhoog, voel hoe je een bal – de maan – uit het water tilt.
Doe de beweging nu omgekeerd met de rechterhand.
Let goed op je lichaamshouding, vooral in de taille, om een ​​maximale ontwikkeling van de benen te garanderen. Het begrip van oefenen met het denkbeeldige gewicht van de maan en de weerstand voelen van het water van de oceaan is ook erg belangrijk.
Herhaal acht maal.

Oefening 4 – 鹰爪 Adelaarsklauwen (HOUT)
Laat je linkerheup een heel klein beetje zakken. Terwijl je dat doet zakt je linkervuist helemaal naar beneden en gaat open. Je heup draait ietsje naar achteren en omhoog, die kleine beweging stuurt de hand in een grote cirkelbeweging omhoog. De heup draait een beetje naar voren, de hand volgt en haat naar voren, je bovenlichaam draait mee. Als een adelaar die zijn prooi grijpt, valt de hand in een grote berg met energie. De cirkelbeweging eindigt ook echt alsof de adelaar op de aarde landt. Op het moment dat de hand ‘de prooi grijpt’ trek je je perineum heel subtiel omhoog. De hand wordt nu weer een vuist, hij pakt een grote hoeveelheid van die energie, en die je trekt de vuist weer naar je middel. 
Datzelfde doe je met de rechterhand, je centrum stuurt de beweging via een subtiele beweging van de heup. De arm maakt een grote cirkel, de adelaarsklauw valt in die berg met energie. Pak een vuist vol en trek die rustig naar je middel.
Herhaal acht maal.

Oefening 5 – 风车 De windmolen (VUUR)
Laat je handen naast je lichaam zakken. De windmolen is heel simpel. Draai naar links, beweeg de handen naar links, handpalmen naar achteren. Draai je bovenlichaam mee. Maak je rechterarm lang, en hou je linkerarm iets korter, zodat je rechterhand min of meer onder je linker komt te hangen. In de beweging omhoog duw je heel rustig de handpalmen open, waardoor je Laogong-punten sterk worden geactiveerd. Laat de handen meteen weer zakken en ontspan ze weer. Vervolgens draai je naar rechts en duw in de beweging omhoog weer rustig de Laogong-punten open.
Herhaal acht keer.

De Qigong-serie beëindigen
Omdat Qi en bloed door de oefeningen gemakkelijk op verschillende plaatsen in het lichaam kunnen gaan vastzitten, of omdat de energie soms wat raar verdeeld zit in je lichaam, is het van belang om de serie af te sluiten door een paar minuten een zachte schudbeweging in gang te zetten. Daarbij hangen de armen ontspannen langs je lichaam.

Beschrijving van de elementen

Vijf elementen

In veel oude culturen gebruikte men een model van vier of vijf elementen, om de wereld rondom ons te kunnen verklaren. Deze modellen ontstonden uit vele jaren observatie. De Chinezen hebben er een ware wetenschap van gemaakt, en het model van de vijf elementen vormt de kern van de Traditionele Chinese Geneeskunde. De Chinezen onderscheiden de elementen Aarde, Metaal, Water, Hout en Vuur.

Aarde 土(tǔ)
Metaal 金 (jīn)
Hout 木 (mù)
Water 水 (shuǐ)
Vuur 火 (huǒ)

Die vijf elementen zitten natuurlijk in elk van ons, maar steeds anders verdeeld. Elk element heeft invloed op ons, via de organen van ons lichaam. Bij organen moet je niet denken aan die lappen vlees in je lijf, maar aan de functie. Traditionele Chinese artsen dichten elk orgaan veel uitgebreidere functies toe dan westerse wetenschappers. Het lichaam is een koninkrijk, en elk orgaan is een belangrijke functionaris. Elke functionaris heeft eigen verantwoordelijkheden, en ze werken ook op een specifieke manier samen. Elk orgaan is verbonden met een energiekanaal, een meridiaan. Er zijn twaalf van die kanalen, die feitelijk de boodschappers zijn die de instructies van de functionarissen tot in de verste uithoeken van het koninkrijken brengen, uiteindelijk naar elke cel van je lichaam.
De energiekanalen komen op bijna 400 plaatsen op je lichaam aan de oppervlakte, en daar kun je invloed uitoefenen door er op te drukken, door te masseren, of door er een naald in te steken. De punten vormen ingangen naar de dieper liggende structuren. Elk punt vertegenwoordigt een andere kwaliteit van energie, heeft een unieke rol in het koninkrijk.
Het energetisch systeem van de vijf elementen is onder te verdelen in twaalf organen (6 Yin en 6 Yang), waarbij elk element twee Yin- en twee Yang-organen kent. Eén element vormt een uitzondering, en is verbonden met twee Yin- en twee Yang-organen.

Je leidende element

En dan is er binnen die vijf elementen bij ieder van ons één element dat leidend is. Dit element beschermt ons en gidst ons door het leven. Het leidende element zorgt er voor dat we ons tot ons hoogste potentieel kunnen ontwikkelen. Het is het element dat bepaalt hoe we groeien en ons ontwikkelen, en ook hoe we in onbalans raken. Onbalans van elke soort, of het nou lichaam, geest of ziel betreft, is het resultaat van het falen van het leidend element om balans te bewaren. Er is altijd veel discussie over geweest of we nou geboren worden met dat leidend element, of dat dat pas later ontstaat door trauma op jonge leeftijd. (Waarbij trauma niet te zwaar moet worden opgevat. De rol in je gezin kan daar al bepalend voor zijn, of de aandacht die je wel of niet van je leraar krijgt.) Zoals ik het geleerd heb, en ook zoals ik het dagelijks in mijn praktijk ervaar, zijn beide van belang. Je wordt er mee geboren, met die zeer persoonlijke mix van energieën. Je genetisch materiaal. Er wordt wel gezegd: je erfenis van zeven generaties voor jou. En vervolgens wordt die hele persoonlijke mix van energieën blootgesteld aan allemaal gebeurtenissen die je mee helpen vormen. Iedereen van ons kent in zijn leven wel van die – zoals ik het in goed Nederlands noem – life defining moments. Momenten waarvan je achteraf kunt vaststellen dat ze een scharnierpunt in je leven waren. Onze leidende energie vormt ons leven ten goede, als we naar de signalen luisteren, of ten slechte als we dat niet doen.

Elementen herkennen

Voor mensen die met energie werken is de eerste blik op een cliënt belangrijk. Volgens de Chinese diagnostiek vertelt het uiterlijk van mensen veel over hun toestand, uitgaande van de vijf elementen. Je ziet dingen aan de ogen, wenkbrauwen, lippen, oren, neus, haren, gezichtstint, enzovoorts. Nou ja, feitelijk let een Chinees arts op vier belangrijke zaken: kleur, geluid, geur en emotie.
Je constitutie komt in de loop van de jaren tot uiting in je uiterlijk. Persoonlijk vind ik vooral de kleur in het gezicht vaak veelzeggend. Maar je moet wel uitkijken met té makkelijke conclusies. Je leert in eerste instantie dat een nogal rood gezicht te doen heeft met het element Vuur. Maar je hebt variaties in rood. Vuur zorgt niet voor een continu rood gezicht, wel voor geregeld rood kleuren. Een constant rood gezicht is veel meer terug te voeren op de moeder van Vuur – Hout – of op het kind van Vuur: Aarde. Aarde en Hout kunnen Vuur in onbalans brengen en problemen zichtbaar maken door een constant rood gezicht.

Er zijn wat directe signalen waardoor je onbalans in elementen bij iemand kunt herkennen. Neem nou Hout in onbalans. Kijk naar de ogen. Een directe blik, alsof een antwoord van je wordt verwacht. Een bevestiging voor die eerste indicatie kan zijn: erg gespannen spieren rond de mond of van de nek. Vuur zie je in de kraaienpootjes naast de ogen. Alle elementen zorgen voor een glimlach als ze in balans zijn, of doen alsof ze in balans zijn (ja, dat kan ook nog), maar alleen Vuur zorgt voor die lachrimpeltjes bij de ogen.
Het element Aarde kun je bijvoorbeeld zien aan de mond. Die is vaak licht geopend, of zie er als hij wel gesloten is uit alsof hij open zou willen gaan. Alsof de mond verlangt naar voedsel. Metaal is het makkelijkst herkenbaar aan de ogen, net als Hout. Maar Metaal lijkt altijd door je heen te kijken, in de verte staren in plaats van jou zien. De Metaal-ogen lijken zich niet te willen verbinden. Ook Water zie je goed in de ogen. Maar hier is het vooral de beweging. Water-ogen hebben niet de verstilling van Metaal of de kracht van Hout’s staren. Water-ogen lijken te flikkeren, rond te springen, alert op gevaar en klaar om dit te mijden.

Aarde

Aarde wordt over het algemeen gezien als de nazomer. Elk van die elementen kent een Yin en een Yang orgaan. Voor de Chinezen zijn de Yin organen het meest belangrijk. Bij Aarde is dat de milt. Even voor de helderheid: wanneer Chinezen het over de organen hebben dan bedoelen ze niet die fysieke dingen die in je lichaam zitten, maar ze hebben het over de functie in je lichaam. In mijn beschrijvingen gebruik ik de naam van het orgaan met een hoofdletter, zodat je je als lezer realiseert dat ik het niet over die lap vlees in je lichaam heb, maar over de functie.
De Milt is een fantastisch mooi orgaan. Samen met het bijbehorende Yang orgaan – de Maag – is de Milt verantwoordelijk voor vertering. Ook de alvleesklier hoort bij het element Aarde. We hebben het qua vertering niet alleen over de spijsvertering, over het eten, maar ook over alle mentale, psychische en emotionele rommel die we voor onze kiezen krijgen. Als je kijkt naar hoe wij leven, onze moderne levensstijl, dan snap je dat de Milt het zwaar heeft. Ik durf gerust te stellen dat iedereen wel last heeft van Milt in onbalans.
In de Traditionele Chinese Geneeskunde (Traditional Chinese Medicine – kortweg TCM) wordt gesproken over een Milt tekort, een tekort aan Milt-energie. Niet voor niets zal een goed therapeut op de eerste plaats beginnen met het element Aarde. Ook al omdat Aarde alles met voeding te maken heeft. Een Chinees arts zal altijd eerst de voeding op orde brengen. Zonder die eerste stap heeft geen enkele therapie echt zin.
Vertering
Een westerling kijkt wellicht raar op van het feit dat de Chinezen de Milt de functie van vertering toedichten. In de westerse geneeskunde is de milt een onderdeel van het immuunsysteem. Het is het orgaan waar oude rode bloedcellen worden gerecycled en waar bloedplaatjes en witte bloedcellen worden opgeslagen. Het orgaan zit aan de linkerkant van je lichaam net onder je ribben, naast de maag. Een mens kan leven zonder milt. Maar het ontbreken van een milt heeft consequenties voor je immuunsysteem.
Volgens de Chinezen heeft de Milt een hele reeks van verantwoordelijkheden. Ik zet ze graag even voor je op een rijtje. De Milt controleert je bloed. Het orgaan fabriceert je bloed en de Milt Qi zorgt er voor dat je bloed in de aderen blijft. Wanneer je Milt Qi zwak is krijg je gauw blauwe plekken en zul je ook andere bloed-problemen hebben.
De Milt controleert je spieren en de vier ledematen. Voedingsstoffen worden naar je spieren en weefsels getransporteerd. Wanneer de Milt zwak is heb je problemen met spieren, met je armen en benen. De Milt is verantwoordelijk voor transport en transformatie in je lichaam. Voedingsstoffen uit je eten en drinken worden ingenomen, verwerkt en gedistribueerd. De Milt neemt die voedingsstoffen en creëert Qi en bloed.

Metaal

Herfst. De dagen worden korter. Het wordt koeler; er zit echt kou in de lucht. De blaadjes verkleuren in de meest prachtige tinten, en vallen van de bomen. Het is ook de tijd om het kleurrijke voedsel te gaan oogsten dat kenmerkend is voor dit jaargetijde, zoals pompoenen. Herfst heeft ook alles te maken met afscheid nemen, met de emotie verdriet.
In de Chinese geneeskunde (TCM) wordt de herfst geassocieerd met het element Metaal en met de Longen. Mensen met veel Metaal-energie zijn georganiseerde types, ze houden van orde en structuur. Ze kunnen goed lijnen uitzetten, plannen maken, grenzen bewaken. Je vindt ze vaak bijvoorbeeld op financiële afdelingen of in managementfuncties. 
In de herfst gaan we van de naar buiten gerichte natuur van de zomer meer naar binnen toe, naar de samentrekkende natuur die karakteristiek is voor het najaar. Het is goed om de projecten die je in het voorjaar en de zomer bent gestart af te ronden, en te genieten van de resultaten van je werk. Het is ook een hele goeie tijd om nieuwe projecten te starten, die zich meer naar binnen richten. Introspectie cultiveert lichaam en geest. De energie van de Longen heeft alles te maken met loslaten. Uitademen ís loslaten. De herfst is een goeie tijd voor meditatieve dingen. Om dingen los te laten die ons niet langer dienen. Zodat er weer ruimte komt voor nieuwe dingen die ons iets leren en ons helpen te groeien.
Longen zijn je Yin-orgaan, het Yang-orgaan dat bij Metaal hoort is je Dikke Darm. Metaal wordt verder geassocieerd met de kleur wit, met de smaak pittig, met de emotie verdriet, met je neus en met je huid. De Longen worden ook in verband gebracht met helder denken en communiceren, met open staan voor nieuwe ideeën, een positief zelfbeeld en het vermogen om los te laten, te ontspannen, en gelukkig te zijn.
Verdriet
In de Chinese geneeskunde is elk orgaan gerelateerd aan een emotie. Ik heb dr. Zhu allerlei mensen zien diagnosticeren, en het eerste waar hij dan over sprak – en daar sprak hij ook het langst over – dat waren emoties. Dat klinkt in onze oren raar. Maar emoties liggen voor de Chinezen aan de basis van je welbevinden en gezondheid. Longen worden geassocieerd met droefheid en rouw.
Wanneer de Longen in onbalans zijn of wanneer je in een periode van veel verdriet zit, zul je moeite hebben met loslaten en met verandering. De Longen worden ook geassocieerd met verbinding, dus als je moeite hebt met het loslaten van mensen, van dingen of ervaringen, en wanneer je zwelgt in het verleden, dan zou dit een aanwijzing kunnen zijn dat je Long-energie in onbalans is. Is de Long-energie in onbalans, dan kun je een overweldigend en constant verdriet ervaren. Dat kan uiteindelijk leiden tot bijvoorbeeld depressie.
In de TCM (Traditional Chinese Medicine) heeft elk orgaan een partner. Meestal wordt geredeneerd vanuit de Yin-organen. Maar elk Yin-orgaan heeft dus een partner, het Yang-orgaan. Bij de Longen hoort de Dikke Darm. Longen en Dikke Darm werken samen om de balans in je lichaam te behouden. 
Emotioneel gezien is de herfst een mooie tijd om eens even stil te staan bij de dingen waar we maar aan blijven vasthouden. Een tijd om zaken te verwerken (een functie die hoort bij het element Aarde, de nazomer), zodat we in de Metaal-tijd, de herfst, kunnen loslaten.

Water

De winter hoort bij het element Water, het meest Yin van alle elementen. De Chinezen noemen dat Yin Yin. Bij het element Water horen de nieren en de blaas, en ook de seksuele organen. Maar ook botten en haar. De emotie die bij dit element hoort is angst. De aarde bestaat voor zo’n driekwart uit water. Wij mensen bestaan voor ongeveer 60% uit water. Water heeft geen vorm, neemt elke vorm aan. Het is het element dat het meest meegeeft, het zoekt de weg van de minste weerstand, maar tegelijkertijd kan het de sterkste rots in de loop van de tijd uitslijten. Naarmate we ouder worden, drogen we uit. Onze botten en haren worden broos, de huid verliest haar elasticiteit.
We proberen de harmonie met de winter te vinden, met het element Water. Hoe herken je of je Water-element in onbalans is? Nou, bijvoorbeeld wanneer je lage rugpijn hebt, pijn in je knieën, problemen aan de urinewegen, vermoeidheid en kortademigheid. Ook duizeligheid kan een indicatie zijn, evenals angst en weerstand tegen verandering of inflexibiliteit. Heb je pijn in je nek en je achterhoofd? Ook dat kan een aanduiding zijn.
Balans hervinden
Wat kun je doen om in de winter de harmonie te bewaren of weer terug te vinden?
Beoefen zelfacceptatie. Ieder van ons kent angsten. Angsten bevriezen ons, zodat we vast komen te zitten en ons hulpeloos voelen. Je angsten observeren zonder oordeel kan enorm bevrijdend werken. In plaats van je te verliezen in pogingen om je angsten te overwinnen, focus je liever op erkenning en acceptatie. Bewustzijn van je zelf en acceptatie van je zelf elimineren de angst, zodat we weer vrij kunnen bewegen.
Voed jezelf innerlijk. Stel je voor dat de ideeën en beelden die in deze rustperiode in je zijn geplant straks zullen ontkiemen, zoals in een tuin.
Zorg voor winterse voeding. Voed jezelf met warm voedsel en drink veel water; de winter zuigt het vocht uit je lichaam. Het is heel belangrijk om te hydrateren door dagelijks minstens 8 tot 10 glazen vers water te drinken. Eet verwarmend voedsel zoals wortelgroenten, volle granen, en kleine hoeveelheden vlees of viseiwit. Als je vegetariër bent, eet je meer bonen, noten en tempeh.
Houd jezelf warm (en vooral je nierstreek). Bereid je voor op het weer en kleed je dienovereenkomstig. De Chinese geneeskunde zegt dat de nek- en schoudergebieden de _Wind_-punten bevatten, waardoor ziekteverwekkers kunnen binnendringen, dus bescherm deze gebieden; draag een sjaal en houd je nek bedekt. Zorg er ook voor dat je nieren warm blijven, deze organen hebben de neiging heel snel af te koelen. De winter heeft te bieden, in de natuur en in je innerlijke zelf.
En verder: verzorg je huid goed, train dagelijks minimaal een half uur zodat de energie blijft stromen en mediteer ook.

Hout

Het element hout staat voor nieuw, voor het begin, de geboorte, de kindertijd, voor groei en ontwikkeling. En bijvoorbeeld ook voor planning en het starten van een onderneming. Voor samenwerking, aanpassingsvermogen, organisatie en zelfexpressie. Wanneer het element in balans is, heb je een heldere visie en ben je in staat om scherp onderscheid te kunnen maken.
Hout staat ook voor flexibiliteit (denk aan bamboe). Wanneer je moeilijk kunt omschakelen van de ene naar de andere situatie is het houtelement niet in balans. Daarnaast is dit element belangrijk voor het maken van goede keuzes. Het seizoen van dit element is de lente.
Het element Hout is verbonden met je lever en galblaas. De lever zorgt voor een evenwichtige verdeling van energie in het lichaam en is verantwoordelijk voor de hoeveelheid en de kwaliteit van het bloed. Daarnaast zorgt de lever voor de pezen en spieren, komt tot uitdrukking in de ogen.
De emotie die bij het houtelement hoort is boosheid. Woede veroorzaakt een overmaat aan hitte (Yang). Dit kan klachten in het houtelement geven. Daarnaast kan een teveel aan Yange voeding ook hitte in het houtelement veroorzaken en een kort lontje veroorzaken. Een ontspannen lever uit zich in creativiteit, organisatietalent, tolerantie en onbekrompenheid.
Ik adviseer om in het kader van de vijf elementen ook mijn artikel te lezen over je leidende element.
Als je element Hout in onbalans is kan dat klachten geven. Zoals hoofdpijn en migraine, hoge bloeddruk, spierkramp, broze nagels, droge ogen, tranende ogen, hooikoorts, gynaecologische problemen zoals overvloedig of weinig bloedverlies bij menstruatie en PMS (pre-menstrueel syndroom). Klachten van de galblaas kunnen zijn: Ischias, spit, heupgewrichtproblemen en galstenen.
Wat kun je aan dit soort klachten nu doen met voeding. Ik noem wat voorbeelden.
• Vermijd hete en verwarmende (yange) voeding zoals pepers en knoflook.
• Vermijd cherpe kruiden, kleurstoffen, conserveringsmiddelen.
• Ban alle vormen van toegevoegd suiker.
• Drink geen koffie of alcohol.
• Vermijd vette voeding.
Om het Hout-element te herstellen moet je je vooral richten op zure voedingsmiddelen. De kleur van het hout element is groen. Veel groene voedingsmiddelen versterken het houtelement. Hieronder zie je een aantal voorbeelden van voeding die geschikt is om het houtelement te versterken.
• Zure fruitsoorten zoals ananas, kiwi, rabarber, citroen, sinaasappel en zure appel.
• Groenten als augurk, zuurkool tomaat, en spruiten.
• Vlees als kip en eend.
• Granen als gort en spelt.
• Dranken als: kersensap, hibiscusthee, rozenbottelthee, witte wijn en witbier.
• Maïshaarthee werkt uitstekend voor galstenen en gruis.
Het Hout-element is lastig om met voeding alleen te balanceren. Beweging kan je hierin ook helpen, en essentiële olie geeft ook vaak opmerkelijke resultaten. Dat je met voeding alleen maar beperkt effect sorteert komt omdat de energie van het Hout-element erg sterk is en voeding alleen hierop vaak onvoldoende effect heeft. Leefstijlverandering is belangrijk, om te zorgen dat de klachten niet opnieuw ontstaan. Je kunt denken aan stressreductie, regelmatig ontspannende oefeningen doen, meditatie en het leren uiten van emoties zoals boosheid.

Vuur

Het element vuur is het meest Yange element. Het kenmerkt zich door licht, warmte, en activiteit. Verder staat Vuur voor de periode van jeugd, ontwikkeling en inspiratie, intuïtie, nieuwsgierigheid, interesse en leren. Het seizoen van dit element is de zomer.
Het element Vuur staat voor de organen hart en dunne darm. Het hart wordt ook wel de keizer van alle organen genoemd. In de Chinese Geneeskunde wordt het hart gezien als de zetel van de geest. Openheid, een goede communicatie, echte belangstelling zijn een uiting van sterke hart energie.
De emotie die bij het vuurelement hoort is vreugde en lachen. Liefde hoort uiteraard ook bij het hart. Voorwaardelijke liefde ontstaat wanneer je alleen blij wordt van externe omstandigheden. Onvoorwaardelijke liefde ontstaat wanneer je beseft dat je zelf liefde bent. Wanneer je dit beseft zul je een blijvend gevoel van blijheid en liefde voelen. Het komt namelijk van binnenuit.
De toestand van hart energie komt tot uiting in het gelaat. Iemand die verliefd is krijgt veel complimenten over zijn uitstraling. Dit is hart energie. Ook komt hart energie tot uiting via de tong. Wanneer de energie van het hart zwak is praat iemand heel langzaam. Ook stotteren kan een uiting zijn van zwakke hart energie.
Vuur heeft het element water nodig om in balans te blijven en andersom. Wanneer er teveel water is dooft het vuur. Andersom kan het ook dat er teveel vuur is en daardoor het water “verdampt”. Dit kan bijvoorbeeld doordat er teveel hitte in het hart vormt. Deze hitte moet worden afgevoerd door de blaas. Hitte in de blaas kan een blaasontsteking veroorzaken. Je ziet regelmatig dat vrouwen teveel hitte in het hart creëren doordat ze alle ballen hoog moeten houden voor het gezin en in tijdsnood komen. Het element vuur staat namelijk ook voor tijd. Tijdsnood geeft hitte in het hart. Tijd voor dingen nemen is daarom heel belangrijk.
De smaak van het element Vuur is bitter. De kleur die bij dit element hoort is rood. Dit betekent dat alle bittere en rode voedingsmiddelen het vuurelement versterken. Omdat bitter een beweging naar beneden heeft wordt het geadviseerd bij obstipatie. Het ontspant de galblaas die zijn gal naar de darmen stuurt en hierdoor de spijsvertering op gang helpt. Een voorbeeld van kruidenthee voor obstipatie is paardenbloem- en klitwortelthee die erg laxerend werken.
Hieronder volgen een aantal klachten die regelmatig voorkomen wanneer het vuur element uit balans is. Klachten van het vuurelement kunnen zijn:
Slaapproblemen, rusteloosheid, hartkloppingen, slecht geheugen, slechte bloedvaten, aderverkalking, spraakproblemen, koude handen.
Voeding kan ondersteunend werken bij een disbalans in het vuurelement. Onderstaande voeding zorgen voor meer klachten van het houtelement en kunnen beter worden vermeden.
• Hete en verwarmende (yange) voeding.
• Drinken: alcohol.
• Verwarmende kruiden, gember en knoflook.
Welke voeding herstelt het vuurelement? Zoals eerder beschreven zijn bittere en rode voedingsmiddelen gunstig voor het vuur element. Bittere voeding droogt uit dus het is erg belangrijk om dit met mate te eten of drinken.
Hieronder volgen een aantal voorbeelden.
Bittere en neutrale voedingsmiddelen:
• Groenten als radicchio, andijvie, witlof, olijf, rode biet, rode kool, veldsla.
• Fruit: grapefruit, kweepeer, vlierbes.
• Vlees als lam en alle soorten gegrild vlees.
• Schapen- en geitenkaas.
• Drinken: zwarte en groene thee, koffie, likeur.
Uiteraard geldt het advies om koffie, likeur maar ook zwarte en groene thee met mate te gebruiken. Bitter warm (koffie en likeur) kan bijvoorbeeld uitdrogend.