Meditatie

Meditatie

“Meester, wat is meditatie?” vroeg een leergierige leerling.
Zijn leraar nam hem mee naar het nabijgelegen meertje. Hij stak zijn hand in het water en bewoog die even, zodat het water in beweging kwam.
“Kijk eens in het water en zeg me wat je ziet,” zei hij tegen zijn leerling. Die boog voorover en keek.
“Ik zie water dat beweegt, meester.”
“Heel goed. En kijk nu nog eens.”
De leerling boog zich weer voorover en keek in het water, dat nu al rustiger was geworden. Hij zag zijn spiegelbeeld.
“Nu zie ik mezelf, meester.”
“Goed zo. En kijk nu nog eens.”
Nogmaals boog de leerling en keek. Het water was nu helemaal tot rust gekomen, was helemaal glad.
“Nu zie ik de stenen op de bodem, meester.”
Zijn leraar glimlachte en zei: “Dat is meditatie.”

In gedachten verzonken
Meditatie betekent volgens het woordenboek: ‘in gedachten verzonken zijn’. Meditatie is tot rust komen, overdenken. Er bestaan allerlei vormen van meditatie. Als meditatie je iets lijkt moet je er eigenlijk eerst achter zien te komen welke vorm het beste bij je past. Het is niet zo belangrijk dat je lang mediteert. Wel is het noodzaak dat je regelmatig mediteert, er een dagelijkse gewoonte van maakt. Hoewel meditatie ook wel wordt vergeleken met een innerlijk gebed, heeft het in principe niets met religie te maken. Het is een geesteshouding. Bij meditatie worden soms mantra’s gebruikt. Dat zijn teksten die je als het ware bidt. Maar dit is niet noodzakelijk.
Meditatie maakt gelukkiger, gezonder, geestelijk sterker. Het is een goede hulp bij het doorgronden van je karaktereigenschappen. Het leidt
zeker tot een geestelijk groei en zuiverheid. Meditatie ontspant de gedachtenwereld en het lichaam dat onder invloed staat van onze
geestesgesteldheid.
Meditatie is geen afzondering van de werkelijkheid, maar het objectief verwerken van de werkelijkheid. Het is als op een berg gaan zitten om alles te kunnen overzien. Roken, drinken, gaan winkelen zijn misschien wel meer een vlucht uit de werkelijkheid dan meditatie.Val je in slaap? Het zij zo, je was zeker vermoeider dan je dacht. Uiteindelijk zul je alerter worden, wakkerder. Voel je hart kloppen. Voel het overal in je lichaam kloppen. Negeer gedachten. Merk invloeden op die optreden, maar ga er niet in mee.

Natuurlijke staat
Meditatie is een staat van zijn. Een natuurlijke staat. En die staat, die is er gewoon. Het is dus eigenlijk meer een kwestie van niets doen dan iets doen. Het is een natuurlijke staat, een staat die we eigenlijk zijn kwijtgeraakt. Vandaar dat je in mijn optiek bij meditatie niet spreekt van veranderd bewustzijn, maar juist in het dagelijks leven een veranderd bewustzijn hebt. Ik ga het uitleggen.

Meditatie is een staat van zijn, niet een techniek of een methode. Er zijn allerlei tradities die methodes aanbieden om in die staat te geraken. Maar ze bieden ook het gevaar dat we ons verliezen in die methodes. In werkelijkheid heb je geen enkele techniek of methode nodig om in die staat te geraken. Het is nu – op dit moment – beschikbaar voor je. Het is belangrijk om een helder onderscheid te maken tussen de methode en de staat. Veel leraren verzuimen dat.
Die staat heeft ook niets te doen met religie of spiritualiteit, het is een natuurlijke staat van zijn, van ervaren. En denk vooral bij die meditatieve staat niet aan een soort slaap. Je kunt in die staat zijn en enorme prestaties leveren. Ik heb eens bij een Tibetaanse monnik getraind die drie dagen non-stop meditatief kon hardlopen. En hárd! Niet voor niets zijn sportwetenschappers bezig met onderzoek naar die staat, om atleten te helpen bij hun prestaties. Een van mijn leraren had twee leuke kwalificaties. Als je iets min of meer begreep zei hij: “You’re in the ball park.” En als je die staat wist te bereiken: “You’re in the zone.” Je kunt het ook flow noemen. Topsporters willen ook graag ‘in the zone’ zijn.

Leiden en sturen
Dr. Xie sprak in de gezondheidsoefeningen het liefst over Daoyin, hetgeen zoveel betekent als leiden, sturen. Leiden en sturen van je geest, en daarmee je energie. Dat leiden en sturen heeft heel veel te maken met de eerdergenoemde natuurlijke staat. En voor zover je over methode of techniek wilt praten: alles komt steeds weer neer op de drie basisingrediënten: houding, ademhaling, intentie (focus).
Om het even iets ingewikkelder te maken, dit is allemaal wat de Chinezen noemen nahemelse beoefening, waarin je je bezighoudt met de ontwikkeling van Qi en bloed. Het streven in deze beoefening is om gezond te worden, je lekker te voelen, en uiteindelijk in harmonie te geraken en ‘vol te worden’ (iets waar ik nu niet op in ga, maar waar ik het in de lessen geregeld over heb).

Het tegenovergestelde hiervan is de voorhemelse beoefening, waarin de focus ligt op de spirituele kant en die zich meer bezighoudt met de innerlijke alchemie van Jing en Shen. Hierin gaat het over het oplossen van het valse zelf, en de ervaring van de ware natuur. Het geïdealiseerde aspect hiervan is de Dao ‘aan te raken en te kennen’.
Maak je niet druk om alle variatie die er bestaat. De essentie van Ch’an, of Zen 坐禅, ‘zuochan’, ‘zazen’ (zitten in absorptie), en het Daoistische 坐忘 ‘zuowang’ (zitten en vergeten), of 静坐 ‘jingzuo’ (zitten in stilte), is allemaal hetzelfde. De rest is lokale inkleuring.

Leid de aap af
Ware meditatie is eigenlijk rusten in de natuurlijke staat. Rusten is deels berusten. Laat alles zijn zoals het is. In ware meditatie bewegen we niet in de richting van de natuurlijke staat, of proberen we die te creëren. We starten in de natuurlijke staat. Laat de ‘meditateur’, de controleur in je hoofd, los. Ga niet in discussie met die kletskous in je hoofd, die ‘Monkey Mind’. Leidt hem gewoon af met je focus. Laat alles zijn wat is.
Wat je al snel zult ontdekken is dat de vrede en verstilling, die je soms zo krampachtig probeert te bereiken, er gewoon zijn. Alles wat je behoeft te doen is stoppen met proberen iets te bereiken. Heb vertrouwen. Laat los. Laat je ervaring zijn wat hij is.
Soms voel je je goed, vredig. Andere keren voel je je opgewonden, bang, verontrust. Soms voel je je somber, andere keren gelukkig. Als je gewoon jezelf waarneemt, en nou eens eventjes niet pogingen onderneemt om zoiets als verlichting of stilte te bereiken, dan krijg je eindelijk zicht op de onderliggende natuurlijke staat.

Bewustzijn
Het is wat lastig om over een veranderde staat van bewustzijn te spreken. Eigenlijk leven wij dagelijks in een soort van veranderde staat van bewustzijn. Meditatie helpt ons terugkeren naar een natuurlijke staat van bewustzijn. Als je het hebt over het potentieel van meditatie dan heb je het over een soort van spiritueel ontwaken. Een ontwaken naar de realisatie wat jij bent, de realisatie der dingen, de verbondenheid tussen alle dingen.
Er zijn veel soorten veranderd bewustzijn. Blijdschap. Verdriet. Depressie. En dan natuurlijk ook één worden met de kosmos, dat is ook een veranderd bewustzijn. Het gevoel dat je bewustzijn groter wordt is een veranderde staat van bewustzijn. En de meeste mensen denken dat verlichting een veranderde staat van bewustzijn is. Maar dat is een misvatting; verlichting is de natuurlijke staat van het bewustzijn, de onschuldige, ongerepte staat van bewustzijn. De staat waarin gedachten je niet langer vervuilen. De staat waarin je vrij bent van manipulatie door je geest.
We kunnen niet bij onze ware natuur komen door manipulatie. We kunnen niet voorbij ons masker komen door te veranderen, we kunnen alleen beginnen om ons bewustzijn toe te staan wakker te worden, door onszelf toe te staan te rusten in de natuurlijke staat, die er om te beginnen ooit was.

Op deze pagina vind je meditaties. Geleide meditaties zijn heerlijk om te leren mediteren. Klankmeditaties ook, ik noem ze wel de ultieme manier van ontspannen. Stiltemeditaties… ik heb geen idee hoe ik die kan plaatsen. Oftewel hoe ik je kan helpen om die te gaan doen, ze te gaan waarderen. Maar ik plaats wel meer inspirerende teksten op deze pagina, die je hopelijk helpen bij het verdiepen van je meditaties.

Adelaarmeditatie

Klankmeditatie

Niks doen
Meditatie. Zitten en niks doen. Het lijkt in onze stresserige wereld soms iets van een andere planeet. Op het oog lijkt het misschien saai, en een absolute verkwisting van onze kostbare en toch al zo schaarse tijd. We hebben zoveel te doen. De agenda puilt uit. We rennen van de ene activiteit naar de andere. Waarom zouden we toch regelmatig eens moeten mediteren? Wat is de winst?
Meditatie is meer dan een techniek. Het is een manier van leven. Het is een manier om het universum te zien, om audiëntie te houden voor de miljoenen fragmenten van informatie die op elk moment door onze geest razen. Je herkent dat vast wel. Die radertjes daarboven gaan maar door, altijd en overal. Een constant lawaai, zo lijkt het.

Hoe komen we van dat lawaai af? Niet.

Lawaai
We kunnen het lawaai niet kwijtraken. Het is een weerspiegeling van alle levensprocessen, het is de communicatie van het centrale zenuwstelsel met alle delen van het lichaam. Het lawaai stoppen zou betekenen: het leven stoppen. Om de geest tot bedaren te brengen zou je dus eigenlijk hersendood moeten zijn, of je hart zou moeten stoppen. Geen erg gezonde oefening.
Waarom is er dan toch altijd die praat over meditatie en hoe het ons zou kunnen helpen om dat lawaai te stoppen, om dat monster in ons hoofd in de houdgreep te nemen en tot bedaren te brengen? Het is goed om vast te stellen dat meditatie draait om het accepteren van de werkelijkheid. Meditatie gaat over leren om gebeurtenissen te observeren, die komen en gaan, zonder er op te reageren.

Gelijkmoedig
Er is een mooi Nederlands woord, dat je niet meer zo vaak hoort: gelijkmoedig. Mediteren is het handhaven van gelijkmoedigheid en het observeren van de dingen die komen en gaan zonder je er mentaal of emotioneel aan te verbinden. Of – zoals mijn leraar in Beijing dr. Xie Peiqi het zei – “Observeer, en laat datgene wat je observeert niet tot een chemische reactie leiden.” We kunnen ons denken niet stoppen. Kunnen we het dan tenminste kalmeren? Ja!
Meditatie kan je helpen om energie terug te sturen naar je parasympatisch zenuwstelsel, het systeem dat je spijsvertering, immuniteit en seksuele functie ondersteunt. Kortgezegd: het helpt de helende en zelfregulerende capaciteiten van je lichaam. Het helpt ook de hormonen te reguleren die vrijkomen bij stress, en reduceert dus de stressreactie. Hierdoor kalmeren lichaam en geest en wordt het in je bovenkamer ook wat rustiger (al zal het er nooit helemaal stil worden).

Het wordt in je hoofd dus nooit helemaal stil, maar je kunt wel stilte waarnemen. Er wordt wel eens beweerd dat muziek de stilte tussen de tonen is. In meditatie leer je de stiltes tussen je gedachten te zien. Die komen geregeld voorbij. Je kunt ze waarnemen in de leegte tussen in- en uitademen. Vergelijk het maar met een trein. Je zit in die rijdende trein, en zolang je in de trein rondkijkt is het beeld rustig. Zodra je naar buiten kijkt wordt je gek in je hoofd, want dan flitst het landschap aan je voorbij. De meesten van ons worden ‘gek in de kop’ omdat we ‘uit het raam kijken’ op zoek naar antwoorden. We zien de wereld voorbij flitsen in een veel te rap tempo. Maar wat zou er gebeuren als we focussen op de trein? Wat nou, als je gewoon ontspant in de rit die je maakt, en je ademhaling in harmonie brengt met het tempo van de beweging van de trein? Zie je het voor je? Je zou bijna in slaap sukkelen. Je beweegt mee en de trein draagt je. Dit is een manier om te kijken naar hoe onze relatie met het universum is.

Alles verandert
Het universum is constant in beweging, continu aan het veranderen. Alles beweegt doorlopend. Alles spiraalt doorlopend. Door de stilte in jezelf te vinden – als ik jou even oneerbiedig met een trein mag vergelijken – kom je in sync met de beweging van de kosmos. Dan kun je meebewegen, glimlachen en genieten van de rit. Je kunt leren om je niet langer te focussen op dingen ‘daarbuiten’, leren om met de flow mee te bewegen.

Sluit je ogen en voel de beweging van het hele universum, en je zult geen stress kennen. Alle betekenis en bedoeling kan worden gevonden in het levende ademende nu, maar we moeten rustig gaan zitten en naar binnen kijken.