Shi San Shi wordt meestal vertaald als de Dertien houdingen. Maar er schuilt veel meer achter. Veel meer inhoud en kennis, maar ook veel meer verwarring. In dit artikel ga ik stapsgewijs in op de Shi San Shi en zal pogen om de verwarring te vermijden en de kennis overzichtelijk te presenteren. Ik focus hier op de ‘’Acht methoden om kracht te genereren’. Het wordt een behoorlijk theoretisch verhaal, vooral voor de mensen met dorst naar kennis.
Er wordt veel gediscussieerd over wat een studie van de Shi San Shi kan bijdragen aan verdieping van je Tai Chi Chuan. Persoonlijk ben ik van mening dat je niets moet overdrijven, vooral omdat de één kennis makkelijker absorbeert dan de ander. Naar mijn idee kun je veel ontdekken door Tai Chi Chuan te beoefenen. De praktijk dus, niet de theorie. Je ontdekt veel over je lichaam, ook over je geest en je emoties. Over je leven. Over harmonie. Over interactie met anderen. Theorie, zoals in dit artikel, kan daar bij sommigen wat aan toevoegen. Anderen zullen alleen maar allergisch reageren op zoveel feiten, en op zoveel Chinese karakters en pinyin.
Verwarring
Iets wat de theorie verder bemoeilijkt is het feit dat er altijd veel discussie is, vaak ook door de verschillende interpretaties van het originele Chinees. Niet alleen westerlingen dragen daar toe bij. Ook bij Zhen Manqing – vaak neergezet als degene die Tai Chi Chuan naar het Westen bracht – valt al verwarring vast te stellen. Shi San Shi is direct gerelateerd aan de Bagua (de Acht Trigrammen). Maar je hebt de Wenwang Bagua en de Fuxi Bagua, die nogal verschillen. Zhen Manqing geeft in zijn geschriften niet aan welke bagua hij bedoelt.
Het lijkt wel eens alsof niets echt is vastgelegd. Dan worden de Klassieken (oude geschriften over Tai Chi Chuan) er weer eens bijgesleept, veelal zonder een goede kennis van Traditioneel Chinees. Bij dit alles moet je ook altijd voor ogen houden dat de eerste vertalingen werden gedaan door mensen met amper enige kennis van Tai Chi Chuan. Deze vertalingen worden nog steeds gebruikt. Ik studeer Chinees en doe mijn best om zo dicht mogelijk bij het origineel te blijven. Dit artikel pretendeert niet de ultieme waarheid te beschrijven. Ik vraag me af of dat uberhaupt mogelijk is.
Volgens het geschrift van Wang Zongyue werd Tai Chi Chuan vaak Tai Chi Shi San Shigenoemd. Het getal 13 is in Tai Chi Chuan van bijzondere betekenis, het is als het ware het basisprincipe dat door de generaties heen werd gerespecteerd en gevolgd, het fundament van Tai Chi Chuan. In die zin is het voor de beoefenaar van belang deze principes te doorgronden.
Shi San Shi
Shi San Shi wordt eigen altijd vertaald als ‘De Dertien Houdingen’. Maar eigenlijk gaat het niet om houdingen of bewegingen. Het gaat om dertien basisvaardigheden, dertien fundamenten voor gevorderde studie. Er wordt wel gezegd dat alle andere vaardigheden voortvloeien uit deze dertien, of een combinatie ervan zijn.
De 13 Posities (houdingen, energieën) zijn de originele houdingen en de eerste poging om de essentie Tai Chi Chuan (Taijiquan) samen te vatten. Deze originele 13 Posities worden vandaag de dag nog steeds aangeleerd en komen vooral tot uiting bij Pushing Hands voor gevorderden.
De 13 Posities ga ik in drie groepen verdelen:
1. De primaire methoden, de rechte lijnen: Peng, Lu, Ji, An.
2. De secundaire methoden, de diagonale lijnen: Cai, Lieh, Zhou, Kao.
3. De 5 richtingen: voor- en achteruit, link en rechts en centraal evenwicht.
De eerste acht houdingen zijn shoufa (handvaardigheden), de laatste vijf zijn bufaBagua) vormt het basisprincipe voor de acht handvaardigheden. Het andere filosofische concept, dat van de Vijf Elementen (Wuxing) ligt aan de basis van de vijf voetvaardigheden. De acht handvaardigheden worden vaak Bafa genoemd (De Acht Methoden). Zij volgen de Bamen (De Acht Poorten), de acht posities van de Bagua. De vijf voetenwerk vaardigheden worden wel Wubu (Vijf Stappen) genoemd. Een andere gangbare naam voor de Dertien Houdingen is dan ook Bamen Wubu (Acht Poorten en Vijf Stappen).
Acht Methoden
Laten we inzoomen op de eerste vier van de Bafa, de Acht Methoden. Deze eerste vier worden tezamen de primaire methoden genoemd, of ook wel Sizheng (Vier Rechten). Je kent ze allemaal, het zijn beweging 4, 5, 6 en 7 van de vorm (Grijp de mus bij zijn staart): peng (afweer met de rechterhand), lu (draai terug), ji (drukken) en an (duwen).
Peng
Met Peng kunnen we elke aanval afweren. Ook doet Peng dienst als een soort sensor, die onmiddellijk omgezet kan worden in een aanvallende yang-hand. Er wordt beweerd dat wanneer je slechts één jing zou leren, dat het dan deze moet zijn. Puur fysiek houd je de arm alsof je een boom omarmt, oftewel de basishouding voor Pushing Hands. Belangrijk is dat de elleboog steeds lager is dan de pols.
Peng zet chi in beweging en gaat de tegenstander ontwortelen of uit evenwicht brengen waarna hij zeer gemakkelijk te raken is op vitale delen. Peng is verbonden met het Noorden en met het element water.
Lu
Wordt gebruikt als aanvalsmethode. Beide handen ‘kleven’ aan de arm van de aanvaller of aan een ander deel van het lichaam. Je eigen lichaam beweegt dan vanuit je centrum, je geest is leeg, zodat je één wordt met zijn chi en hem langs je heen kunt smijten. Wanneer hij dan naar voren vliegt vang je zijn lichaam op met een slag- of traptechniek. Lu zuigt als het ware je tegenstanders naar je centrum.
Het woordenboek van Tai Chi Chuan gebruikt geregeld Chinese karakters die niet standaard zijn. Het karakter lu wordt niet gevonden in standaard woordenboeken. Het is een zelfgemaakte technische Tai Chi term. Er is dus ook niet echt een directe vertaling van lu, alleen uitleggen over de kwaliteit van lu. In Chinese teksten kom je vaak woorden als yin
of yindao tegen om lu uit te leggen. Het betekent zoveel als leiden, gidsen. In het ‘Geheime lied van de Acht Methoden’ (Bafa Mijue) wordt over lu het volgende gezegd: “Hoe kan de betekenis van lu worden uitgelegd? Om de ander te leiden (yindao) en hem toe te staan naar voren te komen, de kracht van de ander volgend. Licht en subtiel, zonder contact te verliezen of weerstand te bieden. De kracht ebt op een natuurlijke manier weg in leegheid. Blijf in je eigen centrum, laat de ander er geen misbruik van maken.” Lu is verbonden met het Zuiden en met het element vuur.
Ji
Ji wordt vaak vertaald als drukken, maar je kunt ook knijpen zeggenn, knijpen als een notenkraker. De kracht komt vanuit het centrum. De ellebogen knijpen naar binnen, hetgeen de Dantien ook doet. Net zoals een tube tandpasta die je leegknijpt. Eén hand wordt in de vouw van de pols van de andere hand geplaatst en is yin, terwijl de andere hand yang is. Wanneer beide handen aanvallen, veranderen ze van vorm om zodoende grote negatieve energie in de aanvallers vitale punten te projecteren. Dit moet een volledige geïntegreerde lichaamsbeweging zijn en niet enkel een beweging van de armspieren. Ji is verbonden met het Oosten en met het element hout.
An
Dit is een duw met een volledig geïntegreerd lichaam naar de vitale delen van aanvaller. Als we het in Tai Chi over dubbel gewicht hebben, zit dat niet alleen in de benen. Zij vergeten hun handen. Nooit is er in Tai Chi Chuan een tweehandige aanval waarbij een evenredige kracht gebruikt wordt in beide handen op hetzelfde moment. Er is een Fajing (explosieve kracht) vibratie van de heup, waardoor één hand net voor de andere toeslaat.
De handen zijn eerst yin, vervolgens yang zodat ze yang chi in de aanvaller sturen. An is verbonden met het Westen en met het element metaal.
Intentie
Op beginnersniveau zijn de acht methoden een puur fysieke aangelegenheid. Op een hoger niveau zijn het acht ideeën die worden toegepast door de geest, door intentie. Ik zeg ook wel eens: gebruik je geest en niet je lichaam. Bijvoorbeeld met peng genereer je door je intentie net genoeg kracht om voorwaarts en omhoog te duwen. Doordat je ontspannen blijft, krijgt je tegenstander geen vast op je en dus geen controle over je. Met Luvolg je de kracht en de beweging van je tegenstander, en verander je de richting een klein beetje, waardoor je de aanval neutraliseert. Ji betekent simpelweg een aanval recht naar voren. Bij An maak je de borstkas leeg en duw je naar voren.
Ik zeg in de lessen wel eens dat alles in China op wondermooie wijze met elkaar verbonden is. Dat blijkt ook uit het volgende. Om de Bafa goed te leren moet je enig begrip hebben van Dizhi. Dizhi bestaat uit twaalf karakters die gebruikt worden om tijd en jaren op de traditionele wijze te berekenen. In Tai Chi Chuan wordt het gebruikt om twaalf belangrijke acupunten op
het lichaam aan te duiden. Het idee hierachter is dat verandering, vaak weergegeven als Chong (conflict) en He (harmonie), ontspruit aan deze punten. Simpel gezegd: de beweging komt uit deze acupunten. Peng is verbonden met het Mingmen punt (in het kuiltje op je rug). Lu ontstaat in Xuanguan (je derde oog, midden tussen je wenkbrauwen). Jiaji – midden op de rug – is de basis van Ji. En dan hebben we nog Tanzhong – midden op de borst – dat verbonden is met An. Deze vier punten zijn overanderlijk. De andere punten, verbonden met Cai, Lie, Zhou en Kou, zijn wél veranderlijk en zijn te vinden op armen en benen.
Eén voorbeeld. Peng ontstaat vanuit Mingmen en Huantiao. Dit laatste punt zit op de heup die het merendeel van het gewicht draagt. Als Mingmen en Huantiao in harmonie zijn, dan
wordt Peng vanzelf gegenereerd. Op deze manier blijken de Acht Methoden uiteindelijk in de kern applicaties in je denken. Dit is de betekenis achter: gebruik je geest en niet je kracht.
Overige methoden
In een van de Tai Chi Klassieken kun je lezen: “Wees serieus in het oefenen van peng, lu, ji en an. Bij cai, lie, zhou en kao besteed aandacht aan buigen en uitstrekken.” Cai, lie, zhou en kao zijn technieken. Cai laat je iemand controleren en naar de grond werken. Het is een rukkende beweging met de pols, alsof je fruit plukt. Vaak ondersteund door de andere hand op de pols te leggen. Je zou aan toepassing hiervan kunnen denken bij Pluk de naald van de zeebodem. Of aan lu (Draai terug).
Het is van belang om deze beweging uit je centrum te laten komen, de beweging maakt het verleidelijk om dat te vergeten. Lie betekent plotseling splijten of spreiden. Wanneer jouw peng door lu wordt afgeweerd, kun je lie vanuit een hoekpositie toepassen. Je breekt je tegenstanders lichaamsstructuur, zodat je zijn eigen energie in hem terug projecteert. Het kan natuurlijk ook letterlijk breken betekenen. Denk bij lie bijvoorbeeld aan Diagonaal vliegen.
Zhou is een stoot met de elleboog. Sommigen zeggen dat het een tweede aanvalslijn is, als je eerste aanval mislukt is daar altijd nog de elleboog die ernstig schade kan aanrichten. Het spreekt vanzelf dat zhou alleen kan worden gebruikt als je heel dicht bij je tegenstander staat. Kao is een duw met de schouder. Op de juiste manier en over de juiste afstand gebruikt kan deze zeer gevaarlijk zijn.
Vijf richtingen
En dan hebben we tot slot de vijf richtingen. Gecentreerd (ding of zhongding), naar voren (jin ofjinbu), naar achteren (tui of tuibu), naar links (gu of zuogu) en naar rechts (pan of youpan).
Centreren hoort bij het element aarde. De centrale as van je lichaam blijft stabiel. Dat komt vanuit je centrum, vanuit je Dantien. Jin – naar voren – is als water, als een vloedgolf. Zacht maar krachtig. Tui – naar achteren – betekent afstand scheppen tot je tegenstander. Het is als vuur, hard van buiten maar zacht en leeg van binnen. Gu betekent naar links, én naar voren. Zijwaarts links naar voren dus. Het wordt vaak uitgevoerd als verdedigingsmechanisme. Pan is hetzelfde maar dan rechts naar voren. Er zijn natuurlijk verschillen tussen links en rechts. Links is gerelateerd aan het element hout. Rechts aan metaal.